Kılık-Kıyafet, İş-Güç, İmaj
4704 görüntülenme
"O gün kıyafeti uygun olmadığı için mülakata gelmek istemeyen adaylar da tanıdım, hızmasını çıkartmasını istediğim için iş teklifini kabul etmeyenleri de..."
Artık, hemen her görüşmede adaylardan "Şirketinizde kıyafet uygulaması nasıl?" sorusu da geliyor. Gitgide daha fazla sayıda şirket, en azından haftada bir gün serbest kıyafetle gelinmesine izin veriyor. Aslında, bırakın kıyafet tarzını, saç-sakal bile kişinin çok kolay vazgeçemeyeceği özellikleri.
1990'lı yıllarda, bir bankanın Anadolu'nun küçük şehirlerindeki şubelerinde, kişisel bakım seminerleri veriyorduk. Bıyığını kesmesini istediğimiz güvenlik görevlileri ayaklandılar: "Biz bıyığı kesersek, çoluğa çocuğa ne deriz, konu-komşuya rezil oluruz..." Diğer taraftan yine aynı yıllarda, aynı bankada, İstanbullu, çok iyi eğitimli, genç ve yakışıklı bir yeni mezun, göreve başlarsa keçi sakalını kesmek zorunda kalacağından, iş teklifimizi kabul etmeden sadece bu konuyu düşünmek için süre isteyerek şöyle demişti:
"Bu çok zor bir karar. Keçi sakalım benimle bütünleşti."
Serbest Kıyafet Uygulaması
Okuldayken de üniforma giymeyen Amerikan filmlerindeki çocuklara özenirdik. İşyerleri de farklı değil. Çalışanların çoğu rahat ve özgür olmak istiyor kıyafet seçimlerinde... Favorileriniz, dövmeniz, sandaletleriniz, hızmanız, pembe saçlarınız, küpeniz kişisel imajınızın vazgeçemeyeceğiniz parçalarıysa ne olacak?
Üstelik teknoloji firmalarının, piyasa değerinin artma nedenlerinden birinin de serbest kıyafet uygulaması olduğu söyleniyor. İşe zarar verme iddialarının tersine
performans artışı gözleniyor.
Diğer taraftan, Dr. Jeffrey L. Magee'nin 2000'lerin başında dünya çapındaki firmalarda yaptığı çalışma, sürekli serbest kıyafet giymenin, çalışanın kişisel temasta olduğu müşterilerin gözünde imajının
yüzde 80 oranında hasar gördüğünü gösteriyor. İşyerinde serbest kıyafet üzerine
"Casual Power: How to Dress Down for Success" adlı bir kitabı olan Sherry Maysonave, iyi giyinenlerin daha akıllı bulunduğunu söylüyor. Ayrıca makyaj yapan kadınların diğerlerinden ortalama yüzde 20-25 daha fazla ücret aldıklarını ekliyor. Birçok imaj danışmanı da personelin kılık kıyafetinin kurumun imajıyla direkt ilgili olduğunu ve bu yüzden kesin sınırlar getirilmesini istiyorlar.
Her kurum farklı uygulamalar getirdiği ve çalışanlar tarafından özellikle smart-casual (yarı serbest) giysi tam olarak anlaşılamadığı için
enteresan görüntüler ortaya çıkıyor: Sadece ceketi ve kravatı çıkartmak olarak algılayanlar da oluyor; hafta sonu kıyafetleri, sandaletleri ve botlarıyla, makyajsız tıraşsız gelmek ya da tam tersine o gün gece kulüplerine gidecekmiş gibi giyinmek olarak yorumlayanlar da... Aslında işyerinde -eğer tanımsızsa- serbest giyinmek daha zor.
Yönetimdeki birçok ikilemden biri de kıyafet uygulaması. Her sektör, hatta her kurum için farklı yorumlanması ve iş sonuçlarının ölçülmesi gerekiyor. Önce formel olur, serbestleştirirsiniz, olmazsa tekrar kısıtlarsınız. Departmanlar açılıp kapatılırken, ürünler tasarlanıp sonra piyasadan çekilirken, ücret yapıları değiştirilirken, yani şirket stratejileri gözden geçirilirken, kıyafet politikalarının da yeniden yorumlanması normal algılanmalı.
Yurtdışından Enteresan Örnekler
2001 yılında ABD'de kasiyer Kimberly Cloutier, işvereni Costco tarafından kaşındaki "piercing"i çıkarması yönünde uyarı aldı. Costco, bunun müşterilere karşı profesyonel imajı zedelediğini söylüyordu. Kasiyer ise vücudunun çeşitli yerlerindeki dövme ve küpelerin dini inanışının bir parçası olduğunu... Kimberley 1.000 müridi olan Vücudunu Değiştirme Kilisesi'ne (Church of Body Modification) üyeydi. "Bu takılar vücuduma hakim olabilmemin bir işareti, inanışımın simgeleri" diyordu gazetelerde.
Kimberley, başvurduğu İşyerinde Eşitlik Federal Komisyonu'ndan yeşil ışık alınca,
işverenine 2 milyon dolarlık "ayırımcılık davası" açtı. Sürdüğü 4 yıl boyunca, şirketlerin kılık-kıyafet yönetmeliklerini tehdit eden bu davayı, geçen yıl sonunda işveren Costco kazandı.
Bu davalardan çalışan lehine sonuçlananlar da çok sayıda. Ünlü Sing Sing hapishanesinde çalışan iki gardiyan, ince ince ördükleri saçlarını ısrarla değiştirmedikleri için işten çıkarıldılar. Bob Marley gibi Rastafarian dinine mensup bu iki kişi, saçlarının dini inanışlarına göre böyle olması gerektiğini iddia etti ve
davayı kazandı.
Şirketler, dış görünüş konusunda ileride bir sorun yaşamamak için iş sözleşmelerine kılık-kıyafet maddeleri koyuyorlar. Disney'in 10 sayfalık kılık-kıyafet-dış görünüş sözleşmesi bıyıklı olmayı yasaklıyor, parfüm kullanım standartlarını tanımlıyor,
kadınların etek boyunu kısıtlıyor. Amerika'da çalışanların imzaladığı bu kontrat, Fransa'daki Euro Disney'de büyük tepkiler aldı.
* Bu yazı, Yenibiriş Dünyası Dergisi'nde de yayınlanmıştır.
04/01/2013
